İstanbul'da dünya prömiyerini yapan Marzocchi'nin "Beş İşkodra şarkısı"
Duygu Merzifonoğlu
Açılış konseri paylaşımlarına ilişkin ilk hoşuma giden detay; konserden bir gün evvel Paolo Marzocchi'nin bir tabureye oturmuş, tüm samimiyeti ile kameraya anlattıklarıydı. Bu videoda, İstanbul'da ilk kez bulunduğundan ve bu nedenle de heyecanlı olduğundan bahsediyor, Dünya prömiyerini yapacak olan, geleneksel Türk müziği ile Güney Avrupa müziğini buluşturduğunu söylediği eseri "Beş İşkodra Şarkısı"nın fikrinin bundan tam tamına 15 yıl öncesine dayandığını anlatıyordu. Ancak bu videoda eserin hikayesine ilişkin fazla bilgi yer almıyordu.
2024 yılından bu yana BİFO'nun sanat yönetmeni ve sürekli şefi Carlo Tenan yönetimindeki BİFO, sıra İtalyan besteci Marzocchi'nin "Beş İşkodra Şarkısı"na gelene kadar gece boyunca Kabalevsky’nin Colas Breugnon Üvertürü, Haydn'ın 100. Senfonisi ve de Şostakoviç’in 2. Piyano konçertosunu seslendirdi. Açılış gecesinin konuğu olan, ilk konçerto solistliğini henüz sekiz yaşındayken Yekaterinburg Filarmoni Orkestrası ile yapan piyanist Ilya Maximov'un performansının 3 kere bis aldığını ise izleyiciler sosyal medya hesaplarından paylaştı.
"Beş İşkodra Şarkısı" seslendirildikten sonra ise Paolo Marzocchi büyük bir mutlulukla sahneye çıkıp selam verdi. Marzocchi'nin yüzünde bundan 15 yıl evvel başlayan bir projenin tamamlanmasının mutluluğu okunuyordu
Sabah uyandığımda Marzocchi'nin eserine ilişkin daha çok bilgi sahibi olmak istediğimi farkederek Marzocchi'ye yazdım ve de kendisine aklımdan geçen tüm soruları ilettim. Kendisi de bana büyük bir nezaketle yanıt verdi ve de benimle "Beş İşkodra Şarkısı"na ilişkin bazı önemli notları paylaştı.
Paolo Marzocchi'nin bana iletmiş olduğu bilgileri aşağıda iki bölüm halinde yayınlıyorum.
Bölüm 1
"Sevgili Duygu,
Öncelikle ilginiz için teşekkür ederim. Benim için (ama aslında bir besteci için demem gerekiyor, kısaca..) dün yaşanan kadar büyük bir başarı pek alışıldık bir şey değil.
Size yazdığım gibi, piyano parçalarını tamamlamadan önce bu fikir aklımdaydı; çünkü onları hep orkestral versiyonun taslakları olarak gördüm.
Sizin de yazdığınız gibi, doğru zamanın, doğru insanların, doğru orkestranın ve doğru şefin sabırla beklenmesi gereken bir süreç bu (Carlo Tenan’ın şu anda mevcut en iyi şeflerden biri olduğuna kesinlikle inanıyorum).
İyi fikirlerin son kullanma tarihi olmadığını düşünüyorum… Bu yüzden parçaları stüdyomda dinlenmeye bıraktım. Sadece 4 numaralı parçanın viyola ve piyano için bir versiyonunu yaptım (ünlü viyola sanatçısı Danusha Waskiewicz tarafından istendi), ve 5 numaralı parçanın yaylı orkestra için bir versiyonunu hazırladım—poliritmin mekanizmasını müzisyenleri psikiyatri hastanesine göndermeden gerçekleştirebilmenin en kolay yolunu bulmak için. Ama bunlar hâlâ taslaktı.
Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası tarafından bir senfonik eser siparişi aldığımda, hemen Batı ve Doğu müzik unsurlarını içeren bir şey yazmayı düşündüm. Avrupa ve Türk müzik kültürlerinin ne kadar derin bir şekilde bağlantılı olduğunu göstermek istedim. Ve aklıma Arnavut müziği geldi—çünkü bana göre Balkanlar’ın yüzyıllardır süren kültürel ve etnik kavşağının en belirgin ifadesi bu.
Gerçekten de, Doğu Avrupa unsurları Türk ritimleriyle, Orta Doğu ritimleriyle, Osmanlı müziğine özgü makamlar ve dizilerle, ve Batı müziğine özgü biçimsel yapı ve tonal armoniyle organik bir şekilde iç içe geçiyor. Sonunda bu “rüyayı” burada sunma imkânım oldu…
Bu 15 yıl hakkında şunu söyleyebilirim: Tüm bu yılları beklediğim için mutluyum. Eğer bu eseri on beş yıl önce bestelemiş olsaydım, muhtemelen şu anki orkestrasyon tekniğine sahip olmazdım. Ve İstanbul’da sunmuş olmaktan gerçekten gurur duyuyorum—bu iki anlam taşıyor, hatta “politik” bir anlam da içeriyor. Bu bir deklarasyon: Tüm savaşlara ve hükümetlere rağmen, aynı kültürün ve medeniyetin parçasıyız, birbirimize “düğümlenmişiz” ya da (dolanmışız).
Bu yıllar boyunca birçok şey yaptım: birkaç opera, senfonik ve oda müziği eserleri, bazı film müzikleri (sonuncusu geçen Eylül’de Venedik Film Festivali’nde sunulan bir film içindi), ve çocuklarla birçok deneysel proje!
